Λασκαράτος, Ανδρέας

(Ληξούρι Κεφαλονιάς 1811 – 1901). Σατιρικός ποιητής και πεζογράφος. Ακολούθησε εγκύκλιες σπουδές στην Κέρκυρα και ένας από τους δασκάλους του ήταν ο Ανδρέας Κάλβος· στην ίδια πόλη γνώρισε τον Διονύσιο Σολωμό, στον οποίο και διάβαζε τα ποιήματά του. Συνέχισε με ανώτερες σπουδές νομικής στην Πίζα και στο Παρίσι. Τον περισσότερο καιρό της ζωής του έμεινε στα Επτάνησα και κυρίως στην πατρίδα του, Κεφαλονιά, σε ένα περιβάλλον που το επηρέαζαν οι δολοπλοκίες της αγγλικής πολιτικής, η οποία στην περίοδο της προστασίας των νησιών (1815-64) είχε μεταβληθεί σε αυταρχική διοίκηση, με συνέπεια αλλεπάλληλες εξεγέρσεις. Από το 1848 και ύστερα ο ριζοσπαστισμός έδινε τον τόνο σε αυτές τις αναστατώσεις, απέναντι του οποίου ο κατά βάθος συντηρητικός (και αγγλόφιλος) Λ. πήρε αρνητική θέση. Το 1856 δημοσίευσε το πεζό Μυστήρια της Κεφαλονιάς· στο έργο αυτό ασκούσε κριτική κατά της Εκκλησίας και των ριζοσπαστών, με αποτέλεσμα τον αφορισμό του. Ύστερα από τις περιπέτειες που προέκυψαν από το γεγονός αυτό (για ένα διάστημα αυτοεξορίστηκε στο Λονδίνο), άρχισε να εκδίδει από το 1859 ένα είδος μικρής οικογενειακής εφημερίδας, τον Λύχνο, που τον κατέστησε στόχο κριτικής από πολλούς. Απαντούσε απτόητος σχεδόν σε κάθε δίωξη και πολεμική με φυλλάδια-λίβελους. Ο μελετητής του, Γ. Αλισανδράτος, σημείωνε σχετικά: «... ήταν τύπος νευρικός, εριστικός και πεισματάρης (…). Εκτός από τις μεγάλες του συγκρούσεις, ατελείωτα είναι τα σφοδρά δημοσιεύματά του σε παμφλέτα ή στις τοπικές εφημερίδες για μικροπράγματα, που ένας ηρεμότερος άνθρωπος θα τ’ αποσιωπούσε...». Ουσιαστικά, η μοναδική ηρεμία που γνώρισε ο Λ. ήταν η οικογενειακή, ως ευτυχισμένος σύζυγος και πατέρας επτά παιδιών. Το 1872 εξέδωσε σε έναν τόμο (Στιχουργήματα) τα ποιήματά του και το 1886 το ωριμότερο ίσως έργο του (Ιδού ο άνθρωπος), στο οποίο εξετάζονται 126 περιπτώσεις ανθρώπινων χαρακτήρων. Ο Παλαμάς αποκάλεσε τον Λ. «διώκτη προλήψεων». Όμως, ο ίδιος ο Λ. δεν είχε καταφέρει να ελευθερωθεί από τις προλήψεις του· ενώ είχε την καθαρή σκέψη να κρίνει τις υπερβολές του κλήρου που είχε απομακρυνθεί από τον δρόμο της αλήθειας, αδυνατούσε να αντιληφθεί το προοδευτικό μήνυμα του ριζοσπαστισμού. Η σάτιρά του ήταν συνήθως τοπικής χροιάς και δεν αναγόταν σε πλατύτερη θεώρηση των πραγμάτων. Ο Παλαμάς έκρινε πιο αξιόλογη την πολιτική σάτιρα του Αλεξάνδρου Σούτσου και την κοινωνική σάτιρα του Βηλαρά. Αισθητικά, η πεζογραφία του Λ. υπήρξε γενικά ανώτερη από την ποίησή του, όμως η λάμψη του ταλέντου του καταδικαζόταν από την ακατέργαστη γλώσσα του, γεμάτη ιδιωματικές λέξεις και εκφράσεις. Ο ανδριάντας του Ανδρέα Λασκαράτου στη γενέτειρά του, το Ληξούρι της Κεφαλονιάς. Ο ποιητής, πεζογράφος και διανοητής Ανδρέας Λασκαράτος (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»).